تجربه‌های یک دانشجوی ایرانی از دانشگاه آنتورپ بلژیک
ادامه تحصیل در یک دانشگاه خارجی جذابیت‌هایی دارد که هر دانشجویی، گوشه چشمی به آن دارد. اما خیلی ها به دلیل‌های مختلف که پول در آن نقش پررنگی دارد، کلا بی خیال ادامه تحصیل در خارج می شوند. اما اگر دانشجوی زرنگ و فعالی باشید و روزمه‌تان پر و پیمان باشد و اطلاعات خوبی از دانشگاه های مورد نظرتان داشته باشید، می توانید با گرفتن بورسیه، با خیال راحت در دانشگاه های خارجی تحصیل کنید.
متن مصاحبه با اقای مهدی فارسی:
- برای شروع بهتر است درباره شهر و دانشگاه آنتورپ بلژیک توضیح دهید.
دانشگاه آنتورپ در شهر آنتورپن در کشور بلژیک قرار دارد. این شهر دومین شهر بزرگ بلژیک ـ بعد از شهر بروکسل ـ است. یکی از نکات خیلی جالب درباره این شهر این است که آنتورپ یکی شهر بندری و دومین بندر بزرگ اروپاست. در شهر آنتوپ دانشگاهی به همین نام وجود دارد. دانشگاه آنتورپ یک دانشگاه کاملا چندملیتی است. در این دانشگاه دانشجوهایی از کشورهای اروپایی، آمریکا، کشورهای آفریقایی، کشورهای جنوب شرق آسیا و ... به چشم می‌خورند. این‌طور به نظر می‌رسد که کشورهای شرق و جنوب شرق آسیا روی این مسئله که به لحاظ آکادمیک از کشورهای غربی دستاوردی داشته باشند، کار می‌کنند.
این رشته در موسسه‌ای به نام «موسسه مدیریت حمل و نقل و دریا» تدریس می‌شود. این موسسه جزو موسسه‌های رفرنس در دنیا محسوب می‌شود و در آینده‌ای نزدیک در بین 10 دانشگاه برتر در حوزه حمل و نقل دریا قرار می‌گیرد.
در این موسسه دو رشته تدریس می‌شوند؛ مدیریت دریا و اقتصاد حمل و نقل و دریا. از کشور ایران نیز بیش از 15 نفر از ابتدای تاسیس تا الان در این موسسه تحصیل کرده اند. بیشتر آن ها کسانی بوده اند که از طرف سازمان بنادر و کشتیرانی بورس شده اند.
سال گذشته سه نفر از ایران وارد این موسسه شدیم. یک‌نفر از سازمان بنادر به این دانشگاه بورس شده بود و دو نفرمان هم رشته‌مان غیر مرتبط بود. من فوق لیسانی علوم سیاسی روابط بین الملل داشتم، ولی به این مباحث علاقمند بودم. نفر سوم هم رشته‌اش هوا و فضا بود.
- درباره رشته‌تان هم توضیح می‌دهید؟
رشته اقتصاد حمل و نقل و دریا، یک رشته‌ی چندرشته‌ای محسوب می شود. ما در این رشته هم اقتصاد، هم مباحث دریایی و هم مدیریت مسائل استراتژیک را خوانده ایم. یعنی آن چیزی که فردی می خواهد بحث مدیریت و اقتصاد دریا را درک کند، ما آن جا فرار گرفته ایم.
این رشته در کشورهایی که به آب های آزاد راه دارند تدریس می شود. به این دلیل که حلقه بین دانشگاه و صنعت به خوبی در کشورهای اروپایی چیده شده است. این دانشگاه به این دلیل در بندر آنتورپ تاسیس شده است، که به بندر آنتورپ کمک کند.
- چرا از علوم سیاسی به اقتصاد و حمل و نقل دریا تغییر رشته دادید؟
این موضوع برای خیلی ها تعجب آور است. من شخصا از نوجوانی به مباحث مربوط به دریا علاقمند بودم. ولی حضور من در موسسه ملی اقیانوس شناسی یک حرکت تکان دهنده درونی بود که به بحث دریا علاقمند شوم. دیدم که این حوزه چه‌قدر وسعت دارد و از طرفی ما چقدر کم کار کرده ایم. مثلا در رشته خودم متخصص های زیادی در کشور نداریم. حتی ما مقطع دکترا را در این حوزه نداریم. و این جزو ضعف های ماست. ما بیش از 5 هزار کیلومتر مرز آبی داریم و می توانیم کشورمان را به عنوان یک کریدور مطرح کنیم. همچنانکه در حال حاضر نیز ایران به عنوان یک کریدور شمال ـ جنوب فعال است و در این حوزه کارهایی انجام می شود، ولی بسیار کم است.
به طور کلی علاقمندی من اول به دلیل بکر بودن این فضاست، دغدغه من در حوزه دریاست و یکی دیگر از دلایل، کم کار شدن در این حوزه است.
- چه طور شد این دانشگاه را انتخاب کردید؟
یکی از دلایلی که من ترغیب شدم تحصیل در این رشته را ادامه دهم، حضورم در یک کرسی 40 روزه در مالتا بود. موسسه اقیانوس‌شناسی ایران، دفتر مرکزی موسسه بین‌المللی اقیانوسی (IOI) در منطقه محسوب می‌شود. از طرف دفتر مرکزی گفتند ما می‌توانیم یک نفر را بورس کنیم که رییس موسسه من را معرفی کرد. من full scholarships شدم و در این کرسی چهل روزه شرکت کردم. این موضوع باعث افزایش علاقه من به این رشته و ادامه تحصیل در اروپا شد.
- چگونه در این دانشگاه پذیرش شدید؟
نحوه پذیرش در دانشگاه آنتورپ به این صورت است که شبیه بسیاری از دانشگاه دنیا، باید Apply کنید. هیچ فرقی هم بین مقاطع لیسانی، فوق لیسانی و دکترا وجود ندارد. بعد از Apply باید یک سری ویژگی ها را در شما احراز کنند و آن وقت شما پذیرش خواهید شد. پس از آن در مرحله‌ی ویزا قرار می گیرید که باید به سفارت بلژیک مراجعه کنید.
- این دانشگاه دانشجویان خارجی را هم بورسیه می کند؟
کلا به دلیل بحران اقتصادی که در دنیا به وجود آمد و به ویژه در کشورهای اروپایی و آمریکایی، دانشگاه‌های این کشورها مرحله های بورس دادن خود را محدود کرده اند. یعنی هم فیلترها را افزایش داده اند و هم تعداد بورس هایی که سالانه می داده اند را کاهش داده اند. به همین دلیل بورس گرفتن در این دانشگاه بسیار سخت شده است.
البته من خودم از دولت بلژیک بورس گرفتم و از آن ها نپرسیدم که چرا به من بورس دادید. حدس من این است که به دلیل رزومه ای که ارائه کردم، من را بورسیه کردند. من سه سال مسوول روابط عمومی موسسه ملی اقیانوس شناسی بودم. این سابقه شغلی، خیلی به این حوزه مرتبط بود و سن من هم سن مناسبی بود.
این ها را به این دلیل می گویم که کسی که می خواهد بورس بگیرد، به این موارد توجه کند. یعنی شما اگر 40 سال سن دارید، به شما بورس نمی دهند. قاعدتا روی چیزی سرمایه گذاری می کنند که بازگشت داشته باشد. به کسی بورس می‌دهند که سابقه شغلی و پژوهشی مرتبط داشته باشد. من چندین مقاله در این حوزه داشتم که در بورسیه من تاثیر داشتند.
- یعنی از ایران بورس نشدید؟
نه. ایران به طور کلی به دانشجویانی که در مقطع کارشناسی ارشد هستند، بورس نمی دهد. بورس هایی که در کشور وجود دارد و از طرف وزارت علوم و وزارت بهداشت اهدا می شوند، صرفا به دانشجویان دکترا داده می شود.
- چگونه برای بورسیه شدن اقدام کردید؟
یک نکته خیلی مهم، نامه ای است که شما برای درخواست بورس می نویسید. باید دلایل خیلی خوبی برای آن ها بیاورید که من نیاز به بورس دارم. این که صرفا شما بگویید «من نیاز به بورس دارم، به من کمک کنید» نمی توان دانشگاه را برای دادن بورس راضی کند.
دانشگاه بین ده نفری که برای گرفتن بورس، شرایط مختلف را دارند، به کسانی بورس می دهد که نیازمندتر و لایق‌تر باشد. این دانشگاه‌ها می‌گویند ما به کشورهای در حال توسعه بورس می‌دهیم. از بین 10 نفری که از کشورهای در حال توسعه تقاضای بورس دارند، به فردی که لایق‌تر است، بورس می‌دهند.
حالا این فرد لایق را چگونه پیدا می کنند؟
به تعداد مقالاتی که احیانا فرد دارد، سابقه شغلی و سن نگاه می کنند.
برای بورس گرفتن قبل از ارسال رزومه به چه مقدماتی نیاز است؟
شما برای گرفتن بورس باید به چند نکته توجه کنید. اول این که باید ببینید آن دانشگاه به شما بورس می دهد یا خیر. مرحله دوم این است که آیا به من که در ایران زندگی می کنم هم بورس می دهند یا خیر. مرحله سوم ارائه یک رزومه تحصیلی و شغلی قوی است. به علاوه این که شما باید دلایل مناسبی برای این که بورس به شما تعلق گیرد، داشته باشید.
روزمه غنی و مرتبط با رشته و سابقه کاری در گرفتن بورس موثر است
نکته جالبی که خوب است به آن اشاره کنم این است که موسسه ما به ده نفر بورس می داد. در آن رشته فقط به افرادی از کشورهای مشخصی بورس می دادند که کشور ایران جزو این کشورها نبود. در این حالت چه طور شد که من توانستم این بورس را بگیرم؟ در این مرحله رزومه کاری و تحصیلی افراد بسیار موثر خواهد بود. من به دلیل سابقه کاری ام در موسسه ملی اقیانوس شناسی توانستم این بورس را به دست بیاروم.
- بورس هایی که دانشگاه ها می دهند، کدام هزینه‌ی دانشجو را پوشش می‌دهد؟
بورس ها متفاوت هستند. ممکن است یک دانشگاه تمام هزینه های درس، ثبت نام، زندگی و اجاره خانه را متقبل شود. یک دانشگاه ممکن است تنها هزینه های ثبت نام و تحصیل را بپردازد و دانشگاه دیگر نیز تنها هزینه زندگی شما را پرداخت کند.
- پیشنهاد شما گرفتن بورس از ایران است یا خارج؟
دانشجویانی که می خواهند بورسیه شوند، تا جایی که امکان دارد، از دانشگاه خودمان بورس نگیرند. برای این که شما کاملا خودتان را به بورس داخل کشور متکی می کنید و اگر مشکل اقتصادی هم نداشته باشیم، بحث تحریم ها مشکل ساز هستند. اگر بخواهند به شما که در یک کشور اروپایی تحصیل می کنید، پول انتقال دهند، به دلیل تحریم ها این کار امکان پذیر نیست.
در این صورت رایزنی علمی ایران، پول را به صورت دستی از وزارت علوم تحویل می گیرد و وارد منطقه شنگن می شود. دفتر رایزن فرهنگی در این منطقه، فرانسه است. شما هم در دانشگاه اتریش درس می خوانید. یا شما باید به فرانسه بروید، یا رایزن فرهنگی به نحوی پول را به دست شما برساند. برای همین بهتر است شما به‌دنبال بورس خارج از کشور باشید. بعد از آن اگر توانستید بورس داخل را هم به‌دست بیاورید.
- دانشگاه های اروپایی برای بورسیه کردن دانشجوهای ایرانی محدودیتی ندارند؟
اتفاقا آن‌ها رویکرد خوبی به دانشجویان ایرانی دارند. از نگاه اروپایی ها و آمریکایی ها، دانشجویان ایرانی، باهوش، کوشا و با اخلاق هستند. بنابراین اگر دانشجویی قصد دارد به خارج از کشور برود، با رویکرد مثبت به قضایا نگاه کند، چون رویکرد آنان نیز نسبت به ما خوب است. تحریم اتحادیه اروپا و این گونه مسائل سیاسی هستند و شما آن جا می بینید که افکار عمومی نیز مخالف تحریم ها هستند.
به طور کلی ما در کشورهای اروپایی کار فرهنگی کمی انجام می دهیم و این از ضعف ماست.
- هزینه‌های زندگی در بلژیک چگونه است؟
تقریبا سطح اقتصادی کشورها در منطقه حوزه شنگن، (که شامل 28 کشور می باشد) متفاوت است. مثلا در حوزه اروپای شمال غربی ـ مثل هلند و بلژیک ـ می بینیم که قیمت‌ها و اجاره‌ها ـ مانند آپارتمان ـ گرانتر هستند. هزینه برق، آب و گار بسیار گران است و به همین دلیل در مصرف این منابع بسیار صرفه‌جویی می کنند؛ چون هزینه بسیار بالاست. مالیات نیز هرچند به دانشجو تعلق نمی گیرد، ولی به صورت غیرمستقیم روی هزینه‌ها اعمال می‌شود.
- شما در بلژیک با گروه‌های فرهنگی نیز در ازتباط بودید؟
در این رابطه می توان به دو موضوع اشاره کرد. یکی ارتباط با مراکز فرهنگی ایران در خارج از کشور است. ما در هر یک کشورهای اروپایی یک رایزن فرهنگی داریم که از طرف سازمان فرهنگ و ارتبطات اسلامی منصوب شده است. بهتر است دانشجویان ایرانی که وارد کشورهای خارجی می‌شوند، خودشان را با برنامه فرهنگی رایزن فرهنگی و سفارت هماهنگ کند.
بخش دیگر کار این است که من به عنوان یک دانشجوی ایرانی، خودم را سفیر فرهنگی می دانم. مثلا من خودم در کنسرت‌هایی که شرکت می‌کردم، سعی می‌کردم با رهبر ارکست یا افرادی که ساز می‌نواختند ارتباط بگیرم و از طریق ایمیل لینک موسیقی‌های ایرانی را ارسال می‌کردم.
فکر می‌کنید ما چقدر به فعالیت در این حوزه نیاز داریم؟
موضوع پایانه نامه من کریدور شمال ـ جنوب است. من در این مدت متوجه شده ام که ما چه پتانسیل هایی داریم که از آن استفاده نمی کنیم. البته بخشی به تحریم ها مربوط هستند و بخشی نیز از ضعف خود ماست. زیرساخت‌ها در کشور ما هنوز مناسب نیست.
برای خود من تعجب آور است که چرا ما هنوز رشته دکتری اقتصاد دریا را نداریم. دانشگاه های چابهار و علوم و فنون دریایی خرمشهر این پتانسیل را دارند.
دریا یک یک حوزه بسیار گسترده است که حتی به نظر من نسبت به هوا فضا باید اهمیت بیشتری داده شود. دریا در حال حاضر یک مسئله استراتژیک به شمار می رود که حتی از حوزه هوا و فضا نیز مهم تر است. در حال حاضر ما به خیلی از علوم و فنون هوایی و فضایی آگاهی و تسلط داریم، ولی نسبت به علوم فنون دریایی این طور نیست. خوشبختانه در حاضر موسسه ملی اقیانوس شناسی که به تازگی به پژوهشکده علوم اقیانوسی و جوی شده است، کارهای خوبی در حال انجام است. اما باز هم نیاز داریم در این حوزه سرمایه‌گذاری کنیم و با ایجاد رشته‌های دانشگاهی و تربیت نیروهای متخصص در این زمینه فعال شویم.
عالی ممنون